Krimpenerwaard — in de voetsporen van Otto Dicke
In september en oktober 1954 tekende Otto Dicke 18 plekken in de Krimpenerwaard. Deze rake en sfeervolle, zwart-witte pentekeningen werden opgenomen in het boekje ‘Reisdagboek uit de Krimpenerwaard’ van Nico Rost. Precies 65 jaar later, in september en oktober 2019, zocht Marco Bakker dezelfde plekken op en tekende ze opnieuw. Hij ontdekte vanaf welke plaats Otto Dicke had gekeken en zag welke sporen de tijd had nagelaten. De vergelijking van de tekeningen uit 1954 met die uit 2019 vertelt het verhaal van de vele veranderingen in de Krimpenerwaard. We zien ook de benadering van één onderwerp door twee kunstenaars — gescheiden door tijd en stijl, maar verenigd in hun liefde voor het tekenen naar waarneming.
Tijdens de in 2020 door de Krimpenerwaard reizende expositie ‘Krimpenerwaard’ konden de recente tekeningen van Marco Bakker vergeleken worden met het werk van Otto Dicke. Van 18 oktober 2022 tot en met 15 april 2023 is deze expositie opnieuw te zien in Het Kwartier te Stolwijk.
Bergambacht, september 2019, gezichtspunt: 51°55'53,4"N 4°47'05,9"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Wat in Bergambacht opvalt, is dat de kerktoren veel korter is dan toen Otto Dicke hier was. De dominante neogothische spits is vervangen door een sobere piramide. De vele reclame- en verkeersborden trekken nu de aandacht.”
Krimpen aan de Lek, september 2019, gezichtspunt: 51°53'39,4"N 4°37'02,2"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Sinds Otto Dicke hier tekende, is aan de Middelland in Krimpen aan de Lek relatief weinig veranderd. De weg is breder, enkele huizen en aanbouwen zijn gesloopt, en de bomen zijn gekapt of gesnoeid, maar er blijven genoeg herkenningspunten over.”
Haastrecht, oktober 2019, gezichtspunt: 52°00'03,9"N 4°46'45,6"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Aan de oostzijde van Haastrecht heeft de modernisering van de provinciale weg N228 sinds 1954 veel veranderd. De lantaarnpalen lijken een erehaag te vormen in de richting van de nog steeds herkenbare kerk. Het enig andere zichtbare gebouw is het in historische stijl gebouwde pand van Van der Voet Assurantiën.”
Gouderak, oktober 2019, gezichtspunt: 51°58'49,5"N 4°40'18,2"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“De half afgebroken molen die Otto Dicke op rechts nog aantrof, is verdwenen. De weg heeft wel dezelfde kronkel en de elektriciteitspaal in het midden van het beeld heeft zich na 1954 niet meer verroerd.”
Krimpen aan den IJssel, oktober 2019, gezichtspunt: 51°55'25,1"N 4°35'49,7"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Otto Dicke noemde dit het ‘oude dorp’. Tegenwoordig belemmert een muur van groen het uitzicht op de gebouwen voor de IJsseldijkkerk. Andere gebouwen hebben plaatsgemaakt voor de weg ‘Groenendaal’ die naar het nieuwe centrum leidt.”
Ouderkerk aan den IJssel, oktober 2019, gezichtspunt: 51°56'07,3"N 4°37'41,7"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Otto Dicke trof dit plekje onder donkere wolken in regenachtig weer. Ik had meer geluk. De beeldbepalende rol die een nu verdwenen molen aan de rechterkant van de weg had, is overgenomen door een hoogspanningsmast aan de overkant van de Hollandse IJssel die stroomdraden over de rivier helpt torsen.”
Lekkerkerk, oktober 2019, gezichtspunt: 51°53'31,1"N 4°39'34,8"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“De Lekoever bij Bakkerswaal is wel iets verwilderd sinds Otto Dicke dit uitzicht tekende, terwijl de horizon juist behoorlijk is verstedelijkt. Helemaal links zien we nog net één van de molens van Kinderdijk.”
Vlist, oktober 2019, gezichtspunt: 51°58'38,9"N 4°49'18,2"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Tekende Otto Dicke, zoals ik deed, boerderij ‘De Halle Stee’ op de Vlisterdijk? Het lijkt er sterk op, maar een jaar later wist ik beter …” Zie hieronder voor het vervolg.
Vlist, oktober 2020, gezichtspunt: 51°58'22,8"N 4°49'24"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“In oktober 2019 was ik aan de verkeerde kant van de Vlist gaan zoeken naar de boerderij die Otto Dicke tekende. Wim Slappendel wees me op de juiste locatie: Paardenhoeve ‘Tot hier ân toe’. Hoe heb ik het kunnen missen? Sinds 1954 staat deze oudste boerderij van de Krimpenerwaard (1597) — van deze zuidoostelijke kant gezien — er vrijwel onveranderd bij.”
Krimpen aan den IJssel, oktober 2019, gezichtspunt: 51°54'49,9"N 4°34'41,3"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“De Teerunie, die Otto Dicke tekende, is allang verdwenen. De verontreinigde grond die het bedrijf in de Stormpolder achterliet, is pas heel recent gesaneerd en ligt nog braak. Links aan de horizon zien we de penitentiaire inrichting. In 1954 zou men dat de ‘gevangenis’ hebben genoemd.”
Schoonhoven, oktober 2019, gezichtspunt: 51°55'32,9"N 4°48'40,2"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 140×230 mm.
“Dat de toren van de Bartholomeüskerk wat scheef staat, is algemeen bekend in Schoonhoven — toch? Afgezien van de geparkeerde auto's is er in de Koestraat sinds 1954 maar weinig veranderd. De vele daklijsten maken een leuk dansje.”
Ammerstol, oktober 2019, gezichtspunt: 51°55'32,9"N 4°48'40,2"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“In Ammerstol heeft het voetveer ‘Af en Toe’ een centrale plaats aan de Lekdijk. Als de snoeischaar in de belendende tuinen zijn werk heeft gedaan, zien we nog net het dak van het voormalige gemeentehuis. Van een zalmafslag, zoals in de tijd dat Otto Dicke hier was, is geen sprake meer.”
Schoonhoven, oktober 2019, gezichtspunt: 51°56'31,7"N 4°50'39,7"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“In één blik gevangen: de toren van de Bartholomeüskerk, de karakteristieke watertoren, de oude Veerpoort, en het altijd actieve veer van Schoonhoven. Een nieuw, zakelijk huis en een lange rij geparkeerde auto's hadden bijna het uitzicht geblokkeerd.”
Berkenwoude, september 2019, gezichtspunt: 51°56'46,3"N 4°42'25,8"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“De ereboog en dranghekken die gebruikt zijn bij het ‘Perkouws feest’ waren nog niet opgeruimd toen ik in Berkenwoude was voor deze tekening. Otto Dicke had daar in 1954 geen last van. Hij zou in dit beeld alleen de kerktoren herkennen, die sinds zijn tijd iets scheef is gezakt.”
Schoonhoven, oktober 2019, gezichtspunt: 51°56'33,9"N 4°51'10,3"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“De open ruimte voor de Veerpoort is nog heel kort geleden opnieuw ingericht. Twee dranghekken met informatie moeten automoblisten erop wijzen dat er alleen nog in de vakken geparkeerd mag worden. De Veerpoort zelf is onveranderd sinds 1954.”
Lekkerkerk, oktober 2019, gezichtspunt: 51°53'52,6"N 4°41'46,1"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Vanaf de Lekdijk, die hier ‘Opperduit’ heet, heb je hoge uitzichten over de boerenerven. Dit er is één die Otto Dicke in 1954 getekend zou kunnen hebben.”
Stolwijk, oktober 2019, gezichtspunt: 51°58'21,6"N 4°46'24,7"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Het waterloopje dat Otto Dicke hier op de Bovenkerkseweg tekende, is inmiddels gedempt. De panden die nu in gebruik zijn bij Bertus Service (links) en Fiets Vitaal (rechts) waren er in 1954 ook al. Net als de scheve kerktoren die nog net boven de nieuwbouw uitsteekt. Geparkeerde auto's zijn hier onvermijdelijk, terwijl de meisjes op de fiets juist met opzet — op hun eigen luide verzoek — in beeld zijn gekomen.”
Krimpen aan den IJssel, oktober 2019, gezichtspunt: 51°54'38,2"N 4°34'13,9"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Dit is een doodlopende, eigen weg met gevaarlijk terrein. Dat zeggen de borden. Aan het eind van deze weg staat de vroegere directeurswoning bij de ‘Van der Giessen’–scheepswerf die Otto Dicke in 1954 tekende. De blauwe loodsen zijn van staalbedrijf Hollandia. Helemaal rechts zien we de Hollandse IJssel en Lek bijna samenvloeien.”
Lekkerkerk, oktober 2019, gezichtspunt: 51°53'29,9"N 4°40'22,5"O
Oost-Indische inkt en acryl op papier, 230×140 mm.
“Het silhouet van de Grote of Johanneskerk bepaalt de aanblik van Lekkerkerk en Otto Dicke zag dat in 1954 ook. In die tijd had de dijkweg die Lekkerkerk vanuit het westen nadert nog geen ‘fietssuggestiestroken’. Hoe kon men ooit zonder?”